Nu de prijzen uitgedeeld zijn...

Nu de prijzen uitgedeeld zijn, is er tijd voor reflectie – zij het misschien niet bij de partijen die de lakens hopen te gaan uitdelen in de komende vijf jaar. Daar zijn de groenen dus niet bij. Niet bij ons, niet in de omliggende landen (althans op Europees niveau). In Brussel kan Groen misschien een rol in de gewestregering gaan spelen, maar Ecolo heeft zulke zware klappen gekregen dat die niet zullen meedoen. En wat betekent dan: de grootste Nederlandstalige partij te zijn in Brussel Hoofdstedelijk; Gewest (bijna 23 % en 4 zetels op 17)?
Institutioneel veel, politiek moeten we dat nog zien. Er moet immers een meerderheid gevormd worden in de Vlaamse groep – maar er moet ook een regeerakkoord komen mét de (veel grotere) Franstalige partijen.  In de Vlaamse groep is er geen ‘linkse’ meerderheid met Vooruit (2 zetels) en PvdA (1 zetel) alleen. Dus zou team Fouad (3 zetels), een afscheuring van Vooruit, in ieder geval nodig zijn. PvdA kan dan zelfs gemist worden .
Maar voor Fouad zijn er nogal wat struikelblokken: tegenstanders (en de Vlaamse media) zien hem bijna als een sharia-aanhanger (hoofddoek, onverdoofd slachten – en héél pro-Palestijns, maar dat laatste lijkt, althans in de Vlaamse groep, geen breekpunt te kunnen zijn aangezien ook Groen, Vooruit en de PvdA in die richting meedenken). Om mét Fouad ook in een regering met de nogal heftig islamokritische MR samen te werken wordt geen makkie en ook bij Vooruit is hij, zacht gezegd, niet geliefd, zeker niet nu Conner geplebisciteerd is – de Conner door wie Fouad geëxcommuniceerd is). Voor de NvA is Fouad zelfs onaanspreekbaar, wegens tegen dierenrechten (rare wereld!) – maar sowieso ligt het slachtstandpunt bij zowat alle Vlaamse fracties moeilijk, Groen inbegrepen.
Allemaal goed en wel… maar dan zou het een coalitie met de PvdA moeten worden, daar is de MR al even allergisch voor.  En wil Vooruit dat? En hoe zit dat bij Groen die altijd op het standpunt stond dat een coalitie met PvdA niet uitgesloten (Borgerhout) is. Programmatisch: de PvdA heeft zich in Brussel aangesloten bij het verzet in sommige volkswijken tegen het mobiliteitsplan, het kroonjuweel van Elke Van den Brandt (met o.m. de veralgemeende 30 km-zone). In hun programma staat daar geen woord over. Dus zou het geen struikelsteen mogen zijn…maar dat laat de PvdA dan waarschijnlijk aan MR over.
De andere mogelijkheid is: een Vlaamse deelregering die zo dicht mogelijk aanleunt bij ’s lands andere (nog in aanbouw zijnde) coalities. Kan dat mathematisch? Nee, tenzij met Groen, maar ik denk dat de Wever die plaat ook af zal zetten...om dan bij Fouad uit te komen?
Ik concludeer dat Elke voor een moeilijke taak staat – maar dat ze weinig reden heeft om toe te geven op de voor Groen essentiële kwesties. Groen is institutioneel namelijk zo goed als  incontournable. Inhoudelijke of partijgebonden veto’s heen en weer zouden nog een blokkering kunnen meebrengen…een heel andere dan oorspronkelijk verwacht was (dat N-VA en Belang samen over een blokkeringsmeerderheid zouden beschikken)

---
Maar is zo’n standvastige houding te verwachten? De Groenen hebben zich qua ruggengraat in de voorbije jaren niet van zijn sterkste kant getoond. Door de verdienste van Elke in de aftredende coalitie, staat de partij in Brussel wél voor beginselvastheid op de belangrijkste stedelijke milieuvraagstukken: de auto (minder!!!), het openbaar vervoer (beter, maar Brussel is al onvergelijkbaar veel beter dan Vlaanderen), leefbaarheid (nog veel aan te doen, met veiligheid als een belangrijk pijnpunt- alleen de verkeersveiligheid is er drastisch op vooruitgegaan), luchtkwaliteit (waarvan de verbetering op korte termijn al zichtbaar is sinds de gedeeltelijke dorvoering van het mobiliteitsplan). De meeste van die punten zijn ook bij uitstek sociaal, want vooral – maar niet uitsluitend – van belang voor de onderste lagen van de vermogens- en inkomensschaal. Wat niet wil zeggen dat armoede, werkloosheid en slechte huisvesting minder belangrijk zijn.
Succes met de formatie zou ik zeggen, de Franstalige component van de regering zal veel minder een bondgenoot zijn dan in de voorbije regeerperiode (en dat weegt nu eenmaal zwaarder dan die wat verwende Vlaamse minderheid).

___
Dat Groen in het Vlaamse Gewest nog wat zetels uit de brand heeft kunnen slepen, biedt de partij de hobbelige uitweg “dat ze stand houdt”. Ik houd niet zo van opgeverfde  balansen.
Waarschijnlijk was een overwinning niet in de tijdgeest te wringen. Verrechtsing, schrik en duurdere boodschappen: het is – vooral sinds de agenda’s verhangen zijn door de Oekraïne-oorlog – wat de stemming in heel Europa bepaalt.
Maar was dat een reden om het niet meer te hebben over PFAS en andere chemische vervuiling (mensen met een groentetuintje die hun eigen tomaten niet meer mogen eten!), over plasticvervuiling, over steeds grotere kosten om nog drinkwater op te pompen en te zuiveren, over droogtes (ja, het regent al weken, nou en – vorig jaar al vergeten?) en overstromingen, over uiterst kwetsbare kerncentrales en opslagplaatsen van kernafval (zeker in oorlogstijd!), over véél te veel koeien en varkens, en vooral stront, over belabberd dierenwelzijn in industriële massastallen, over de noodzakelijk energie- en grondstoffenbezuiniging als we het betaalbaar willen houden (houden? maken!)…  Kortom klimaat en milieu waren “geen thema” zoals dat heet…maar waar dient dan een groene partij voor? En waarom werd Tinne Van der Straeten weggemoffeld en met haar het energievraagstuk?
En als je dan om je prioriteiten wordt gevraagd is “het Vlaams Belang tegenhouden”, alsof groen de enige partij is die dat wil, ook maar een schot in het luchtledige… Veel stemmen halen is de beste manier om het Belang tegen te houden: twee vliegen in één klap! En stemmen halen doe je toch vooral door je eigen thema’s naar voren te schuiven – zelfs als ze niet in de schijnwerpers lijken te staan. (De Standaard heeft alleszins in de voorbije maanden het klimaatthema en de onhoudbaarheid van o.a. de massale veestapels wel degelijk uitvoerig besproken!) En ja, milieuproblemen en het klimaat moeten sociaal worden aangepakt: het zijn ook sociale problemen!

Ook gemist: een tweede pijler van Groen, enig tegenwicht voor de oorlogslogica die nu de buitenlandse politiek lijkt te beheersen. Een breed uitgebouwd Europees (en ruimer)  veiligheidsbeleid, waarbij ook Rusland en zijn bondgenoten betrokken wordt, is hoog nodig. Dat daar op korte termijn de verdediging van Oekraïne bijkomt, begrijp ik, maar ooit zal er toch onderhandeld moeten worden… en met wie dan? Kijk op de wereldkaart en besef: noch Rusland, noch overigens China, zullen verdwijnen. Hun regimes? Wie zal het zeggen, maar alleszins bepalen wij dat niet!
In het officiële partijprogramma wordt daar nog vrij vaag over gedaan, maar in de concrete uitspraken wordt eigenlijk alleen de militaire koers getrokken. Als zelf de groenen de uitbouw van een paneuropees vredessysteem niet meer centraal stellen, van wie moeten we het dan verwachten?

12/6/2024